چه جزئیاتی در اثر را می‌توان مشاهده کرد؟

• جام از فلز کمیاب نقره ساخته‌شده که نشان‌دهنده توان مالی استفاده‌کننده آن است.
• در بالای جام نوشته‌هایی وجود دارد که حاکی از تعلق آن به دوره تاریخی و پس از اختراع خط است.
• هنرمند سازنده جام بسیار به رعایت تقارن در نقوش توجه داشته است به‌گونه‌ای که کتیبه بالای جام با نقش بالا و پایین جام ازلحاظ اندازه و فرم بسیار نزدیک هستند و نقوش انسانی نیز در پوشش و برخی تزئینات لباس و مو شباهت دارند.
• هنرمند در کنار «تقارن» به عنصر «تقابل» نیز توجه داشته و در یک‌سوی جام فرد حکاکی شده ایستاده و در سوی دیگر نشسته است.
• باوجود پوشش یکسان دو فرد نشسته و ایستاده، هم مدل لباس و هم چهره و تزئینات مو و لباس آشکارا باهم تفاوت دار که هم حاکی از شخصیت جداگانه آن‌هاست و هم عنصر تقابل را بیشتر نمایان می‌کند.
• در ابتدا به نظر می‌رسد که طرح لباس هر دو نفر بر روی پارچه نقش زده‌شده و یا «تکه‌دوزی« باشد؛ ولی نوع قرار گرفتن تکه‌های طرح که حالت سه‌بعدی دارد، این احتمال را تقویت می‌کند که شاید از نوعی «خز» مانند خز پستانداران کوچک نظیر سنجاب یا روباه برای آراستن استفاده‌شده که به‌صورت پیرایه‌هایی بر روی یکپارچه یا پوست زمینه‌ دوخته‌شده‌اند (چین‌های تکه‌ها در لباس فرد نشسته نشان‌دهنده جدا بودن تزئینات از زمینه است).
• شخص ایستاده به‌سوی راست و شخص نشسته به سمت چپ می‌نگرد که می‌تواند نشانه نگریستن آنان به یکدیگر باشد.
• موهای شخص ایستاده کوتاه‌تر (جمع شده) و شخص نشسته بلندتر (رها و پریشان) است؛ ولی موهای هر دو با یک سربند مهارشده است که شکل سربند در هرکدام متفاوت از دیگری است. سربند موهای فرد ایستاده به‌روشنی استفاده از فلز، پارچه یا اجناس مشابهی را نشان می‌دهد درحالی‌که در فرد نشسته ممکن است دسته‌ای از موهای بافته خودش باشد.
• زن نشسته در دستش چیزی را نگه نداشته؛ ولی دارای دستبندی از جنس فلز است؛ درحالی‌که زن ایستاده در هر دو دست چیزی را در دست گرفته که یکسان به نظر می‌رسند و هرچند مشخص نیست که چیست؛ ولی می‌توان آن‌ها را شبیه دو «طومار» دانست. در این صورت می‌توان تصور کرد که فرد ایستاده پیامی را در دست دارد که زن نشسته مخاطب آن است (این تعبیر نگریستن آنان به یکدیگر را نیز توجیه می‌کند).
• ازنظر فنی شکل جام دارای پایداری است (به‌راحتی بر روی کف قرار می‌گیرد) که نشان کاربردی بودن آن است و به‌احتمال بسیار برای نوشیدن مورداستفاده قرار می‌گرفته و صرفاً جنبه تزئینی نداشته است.
• حکاکی بسیار ظریف در ابعادی کوچک که درنهایت زیبایی و تناسب صورت گرفته، نشان‌دهنده ابزار پیشرفته و مهارت بالای هنرمند است که سطح فناوری روزگار خلق اثر را نشان می‌دهد.
• خلق آثار هنری بیشتر درزمانی صورت می‌گیرد که جامعه از مرحله معیشت ابتدایی گذشته و مناسبات اقتصادی پیشرفته‌تری برقرارشده است. در چنین شرایطی افراد توانایی استفاده از اشیای تجملی را پیداکرده و به‌جای استفاده از لوازم ساده و بی‌آلایش، به‌سوی زیباسازی آن‌ها گرایش پیدا می‌کنند. خلق اثری که هم در جنس و هم در ساخت تجملی است، نشان‌دهنده قرار گرفتن جامعه آن زمان در چنین مرحله‌ای است.
• چشم‌های فرد ایستاده در امتداد خطوط کتیبه‌ای است که بر بالای جام نقش بسته و چه‌بسا با خواندن آن این باور تقویت شود که دیدگاه فرد ایستاده در آن نوشته مستتر است.

اثر چه احساسی را در وجودمان برمی‌انگیزد؟

• طرح این اثر، دو زن را نشان می‌دهد، بدون آن‌که هیچ مردی آنان را همراهی کند. به‌ویژه حالت چهره زن ایستاده که صورت رو به بالا و باصلابتی دارد، حس قدرتمندی آنان را در بیننده ایجاد می‌کند و این گمان را پررنگ می‌کند که شاید در روزگاری که آنان زندگی می‌کردند، زنان در تصمیم‌گیری‌های اجتماعی نقش مهم داشته‌اند.
• زن ایستاده با موهای جمع شده و نگاه مستقیم و صورت جدی، احساس قدرتمندی وی را به بیننده انتقال می‌دهد درحالی‌که موهای رها و نگاه رو به پایین و مشت گره‌کرده زن نشسته احساس فروتنی و ملایمت را به بیننده القا می‌کند.
• برخی از نقوش باقی‌مانده بر جام‌ها مربوط به ایزدان و الهه‌هاست؛ ولی این قبیل نقوش به‌صورت یکتا آنان را به طرح کشیده و وجود دو زن این احساس را برمی‌انگیزد که گویی آنان زنان معمولی؛ ولی از طبقات ممتاز جامعه بوده‌اند.
• حالت نشسته و ایستاده زنان در دو سوی جام، نوعی حالت حرکت را از نشستن به ایستادن القا می‌کند. چنین حالتی در جام سفالینی با طرح حیوان که در شهر سوخته کشف‌شده و آن را نخستین «پویانمایی» تاریخ هم لقب داده‌اند، وجود دارد. (هرچند در جام سفالین شهر سوخته حالت حرکت با وضوح بیشتری قابل‌درک است).

قدمت اثر این احساس را در بیننده برمی‌انگیزد که روزگاری هنر و زیبایی به‌اندازه‌ای اهمیت داشته که معمولی‌ترین لوازم زندگی نیز در کمال هنرمندی خلق و تولید می‌شده و حس تعلق داشتن به مردمی که هنردوست بوده‌اند، بسیار دلنیشین است.